Meer dan 80% van de wereldbevolking woont nu in stedelijke gebieden – een cijfer dat naar verwachting zal stijgen – wat de cruciale noodzaak onderstreept om ervoor te zorgen dat steden zo worden ontworpen dat ze zowel de menselijke gezondheid als de planeet ten goede komen. Uit een recent rapport van de Verenigde Naties blijkt dat de verstedelijking wereldwijd versnelt, met diepgaande gevolgen voor de duurzaamheid, de volksgezondheid en het sociale welzijn.
De schaal van stedelijke groei
Decennia lang werd het meten van de verstedelijking belemmerd door inconsistente definities van wat een ‘stedelijke’ versus ‘landelijke’ nederzetting inhoudt. Sommige landen classificeren gebieden met slechts 200 inwoners als stedelijk, terwijl andere 50.000 inwoners nodig hebben. Om dit aan te pakken definieerden onderzoekers stedelijke gebieden als steden met minstens 50.000 inwoners en een dichtheid van 1.500 per vierkante kilometer, of steden met minstens 5.000 inwoners en een dichtheid van 300 per vierkante kilometer. Met behulp van deze consistente standaard ontdekten ze dat 45% van de wereldbevolking in steden woont, en 36% in steden, wat betekent dat 81% van de mensen nu stadsbewoners zijn.
Toekomstprojecties: een steeds stedelijker wordende wereld
Uit statistische modellen blijkt dat in 2050 83% van de wereldbevolking in stedelijke regio’s zal wonen. Het aantal stadsbewoners zal tot 2050 blijven groeien, terwijl de plattelandsbevolking naar verwachting in de jaren veertig een piek zal bereiken – voornamelijk gedreven door de bevolkingsgroei in de Democratische Republiek Congo – voordat ze zal afnemen. Deze verschuiving vereist proactieve planning om de negatieve gevolgen te verzachten en de voordelen te maximaliseren.
Regionale aanjagers van verstedelijking
De krachten die de verstedelijking aandrijven, variëren per regio. In Oost- en Zuid-Azië is interne migratie – mensen die van het platteland naar de stad trekken op zoek naar onderwijs, werkgelegenheid en sociale kansen – de belangrijkste drijfveer. Europa en Noord-Amerika kennen een aanzienlijke verstedelijking als gevolg van internationale migratie. In het ten zuiden van de Sahara gelegen deel van Afrika dragen de hoge geboortecijfers, die hoger zijn dan de sterftecijfers, bij aan deze trend.
De dubbele kant van verstedelijking: voordelen en risico’s
Verstedelijking biedt zowel kansen als uitdagingen. Zorgvuldige stadsplanning kan energie-efficiënt transport bevorderen en de CO2-uitstoot verminderen. Slecht geplande uitbreiding kan echter leiden tot stadsuitbreiding, grotere autoafhankelijkheid en hogere emissies. Steden stellen inwoners ook bloot aan luchtvervuiling, extreme hitte en potentiële gezondheidsrisico’s zoals hart- en vaatziekten en de ziekte van Alzheimer. Omgekeerd bieden steden betere toegang tot gezondheidszorg, onderwijs en sociale netwerken.
Implicaties voor duurzaamheid en beleid
Deze nieuwe schattingen zijn cruciaal voor het beoordelen van de voortgang in de richting van Duurzame Ontwikkelingsdoelstelling 11 van de VN: steden inclusief, veilig, veerkrachtig en duurzaam maken in 2030. De bevindingen zullen ook dienen als basis voor rapporten van het Intergouvernementeel Panel voor Klimaatverandering (IPCC), dat beleid vormgeeft om de opwarming van de aarde terug te dringen.
De weg vooruit: groenere, leefbaardere steden
Het rapport benadrukt de urgentie van het ontwerpen van steden die leefbaarheid voorop stellen. Dit betekent investeren in groene ruimten, het verbeteren van het openbaar vervoer en het terugdringen van de vervuiling. Het doel is niet om de verstedelijking terug te draaien, maar om steden gezonder, duurzamer en rechtvaardiger te maken voor alle inwoners
