Eeuwenlang hebben geleerden het enorme netwerk van wegen samengevoegd dat ten grondslag lag aan het Romeinse Rijk, een cruciale infrastructuur die handel, militaire bewegingen en communicatie over een uitgestrekt gebied mogelijk maakte. Nu breidt een nieuwe, uitgebreide kaart en dataset genaamd Itiner-e ons begrip van dit netwerk aanzienlijk uit, waarbij een totale lengte van ongeveer 300.000 kilometer wordt onthuld – veel meer dan eerdere schattingen.
Waarom dit belangrijk is: inzicht in de connectiviteit van het Romeinse rijk
Het Romeinse Rijk was op zijn hoogtepunt rond de tweede eeuw na Christus een immense macht die meer dan 55 miljoen mensen omvatte en zich uitstrekte van het hedendaagse Groot-Brittannië tot Egypte en Syrië. Begrijpen hoe dit imperium functioneerde en werd gecontroleerd, is sterk afhankelijk van het begrijpen van het wegennet. Wegen gingen niet alleen over het bereiken van punt A naar punt B; ze waren van vitaal belang voor een efficiënt bestuur, de beweging van troepen en de uitwisseling van goederen en ideeën, waardoor het rijk effectief met elkaar werd verbonden. Eerdere pogingen om het Romeinse wegennet in kaart te brengen waren onvolledig en misten vaak de precisie die nodig was voor een gedetailleerde analyse.
Het Itiner-e -project: een synthese van historische gegevens
Het Itiner-e -project pakt deze beperkingen aan. Onderzoekers van de Universiteit van Aarhus en medewerkers hebben nauwgezet een breed scala aan bronnen gecombineerd, waaronder:
- Archeologische opgravingen en onderzoeken: Fysiek bewijs van wegen ontdekt door veldwerk.
- Mijlpalen: Stenen markeringen die op regelmatige afstanden langs Romeinse wegen zijn geplaatst en aanwijzingen geven voor hun routes.
- Historische teksten: Oude documenten zoals het Antonine-reisplan en de Tabula Peutingeriana, die belangrijke routes tussen nederzettingen beschrijven.
- Topografische kaarten en satellietbeelden: Moderne kaarthulpmiddelen die worden gebruikt om de historische gegevens te verifiëren en te verfijnen.
Belangrijkste bevindingen: onze kennis van het Romeinse wegennet uitbreiden
Het resultaat is een dataset die ons begrip van het Romeinse wegennetwerk meer dan verdubbelt, en onthult:
- Totale lengte: Maar liefst 299.171 kilometer aan wegen, een aanzienlijke stijging ten opzichte van de vorige schatting van 188.555 km.
- Geografische spreiding: De toegenomen wegendekking is vooral merkbaar op het Iberisch schiereiland (het huidige Spanje en Portugal), Griekenland en Noord-Afrika.
- Realistische routes: Eerder voorgestelde routes zijn aangepast om het werkelijke terrein weer te geven, waarbij wordt erkend dat wegen vaak kronkelige paden door bergen volgen in plaats van rechte lijnen.
- Hoofd- versus secundaire wegen: De dataset maakt onderscheid tussen 20.717 kilometer hoofdwegen en 278.454 kilometer secundaire wegen, wat een genuanceerder beeld geeft van de wegenhiërarchie.
Beperkingen en toekomstig onderzoek
Hoewel Itiner-e een monumentale prestatie is, erkennen de onderzoekers ook de beperkingen ervan. Momenteel heeft slechts een klein percentage (2,7%) van de wegen nauwkeurig bepaalde locaties, terwijl de overgrote meerderheid (89,8%) met minder zekerheid bekend is. Verder laat de dataset niet zien hoe het wegennetwerk in de loop van de tijd is veranderd. Toekomstig onderzoek zal deze leemte moeten aanpakken en zal waarschijnlijk profiteren van Itiner-e, dat een basis kan bieden voor het volgen van veranderingen in het wegennet door de Romeinse geschiedenis heen.
Itiner-e biedt een ongekende mogelijkheid om de diepgaande impact van Romeinse wegen op de connectiviteit, het bestuur, migratiepatronen en de verspreiding van ziekten binnen het Romeinse Rijk te onderzoeken.
Het Itiner-e -project onderstreept het belang van interdisciplinaire samenwerking, waarbij historische wetenschap, archeologisch veldwerk en moderne geospatiale technologieën worden gecombineerd. Door een gedetailleerde en openlijk toegankelijke dataset aan te bieden, legt het de basis voor nieuwe inzichten in het Romeinse rijk en zijn blijvende erfenis.
