Brazylijski Las Atlantycki, niegdyś rozległy dywan tropikalnych lasów przybrzeżnych, skurczył się do zaledwie 8% swojej pierwotnej wielkości z powodu ciągłej degradacji gleby w wyniku rozwoju rolnictwa i urbanizacji. Jednak w tych fragmentarycznych szczątkach żyją różnorodne i odporne gatunki, w tym zagrożony leniwiec grzywiasty. Dwa blisko spokrewnione gatunki, północny (Bradypus torquatus) i południowy (Bradypus crinitus), zamieszkują ten erodujący krajobraz. Choć na pierwszy rzut oka wydają się niemal identyczne, ich genomy opowiadają zupełnie różne historie o przetrwaniu w zmieniającym się świecie.
Niedawne badania genetyczne przeprowadzone przez naukowców z Instytutu Zoologii i Ochrony Dzikiej Przyrody Leibniz-IZW (Leibniz-IZW) oraz brazylijskiej organizacji zajmującej się ochroną przyrody Instituto Tamanduá dostarczają ważnych informacji na temat tych wyjątkowych linii rodowych leniwców i podkreślają pilną potrzebę opracowania dostosowanych strategii ochrony. Praca opublikowana w czasopiśmie Molecular Ecology pozwala zagłębić się w plany genetyczne tych leniwców, ujawniając wpływ zarówno starożytnych zmian klimatycznych, jak i współczesnych zmian siedlisk spowodowanych przez człowieka.
Opowieść o dwóch szeregach leniwców
Porównanie kompletnych genomów leniwca grzywiastego północnego i południowego pozwoliło badaczom odkryć różne wzorce odzwierciedlające ich odmienną historię. Południowa linia leniwców, obecnie zagrożona większym zagrożeniem wyginięciem, charakteryzuje się mniejszą różnorodnością genetyczną i historyczną wielkością populacji w porównaniu do swojego północnego kuzyna. Sugeruje to, że przeszłe zmiany środowiskowe i klimatyczne miały różny wpływ na te populacje.
Jednakże północna linia leniwców, charakteryzująca się większą różnorodnością genetyczną i większą współczesną liczebnością, wykazuje niepokojącą tendencję: gwałtowny wzrost chowu wsobnego w ostatnich dziesięcioleciach. Ten alarmujący rozwój sytuacji jest najprawdopodobniej spowodowany fragmentacją siedlisk i wylesianiem spowodowanym rosnącą działalnością człowieka w regionie.
Zdrowie genetyczne jest zagrożone
Badanie pokazuje również, że linia północna niesie ze sobą duży ładunek „szkodliwych wariantów genetycznych” – mutacji genetycznych, które są potencjalnie szkodliwe dla przeżycia i reprodukcji. To zwiększone obciążenie genetyczne w połączeniu z pogłębiającym się kryzysem chowu wsobnego stanowi poważne zagrożenie dla długoterminowej żywotności tej populacji, jeśli nie zostaną podjęte natychmiastowe działania.
Zalecenia dotyczące ochrony, które można zastosować
Te odkrycia genetyczne dają pełen niuansów obraz: każda linia leniwców wymaga wyjątkowych działań ochronnych dostosowanych do jej specyficznych wyzwań. Utrzymanie różnorodności genetycznej w populacjach i łagodzenie chowu wsobnego to nadrzędne cele obu linii, ale strategie muszą uwzględniać indywidualne zagrożenia, na które są narażone. W przypadku leniwca grzywiastego południowego zwiększenie liczby populacji poprzez przywrócenie siedlisk i zwiększenie łączności między siedliskami może mieć kluczowe znaczenie, podczas gdy łagodzenie fragmentacji i ochrona pozostałych lasów na północy mają kluczowe znaczenie dla przetrwania linii północnej.
Badanie to podkreśla znaczenie badań genetycznych jako potężnego narzędzia służącego zrozumieniu podatności gatunków na zagrożenia i ukierunkowaniu skutecznych działań ochronnych. W epoce charakteryzującej się przyspieszoną utratą różnorodności biologicznej ten szczegółowy obraz zdrowia genetycznego leniwców grzywiastych w niepokojący sposób przypomina o pilnej konieczności ochrony zarówno ich unikalnych linii rodowych, jak i delikatnych ekosystemów, które zamieszkują.
